Aan de wethouders Ruimtelijke Ordening van Tilburg en Rotterdam

Geachte heer Möller/Karakus*,

 

Onlangs raakte ik met een goede vriend in discussie aangaande een aspect van de ruimtelijke ordening van de steden Tilburg en Rotterdam. Om precies te zijn betrof het een vergelijking tussen twee van de meest prominente pleinen van beide steden, te weten het Schouwburgplein (Rotterdam) en het Pieter Vreedeplein (Tilburg). Dat lijkt op het eerste gezicht een wat vergezochte vergelijking, maar aangezien de discussie ontstond in een eetgelegenheid aan het eerstgenoemde plein, aangezien wij beiden een verleden in het Tilburgse hebben, en, zo zal blijken, aangezien beide pleinen soortgelijke emoties oproepen, was het op dat moment eigenlijk een heel voor de hand liggend onderwerp.

De discussie betrof de vraag: welk plein is lelijker?

Nu geef ik direct toe: beide pleinen zijn foeilelijk, spuuglelijk eigenlijk, misschien liever nog afstotelijk. Ze doen beide een poging om als gezichtsbepalend onderdeel van de stad waarin ze liggen tot pure belichaming, tot grandioze manifestatie van de Lelijkheid zelf te komen. Geen twijfel over mogelijk. Maar welk plein doet dat nu het best?

Aangezien wij er met z'n tweeën niet uit kwamen, leg ik de kwestie bij dezen aan u voor. Om alvast wat overzichtelijkheid te scheppen heb ik beide pleinen tot vijf kernpunten teruggebracht.

 

Pieter Vreedeplein, Tilburg:

Dominante kleur: zwart. De kleur die van oudsher wordt geïdentificeerd met uitzichtloosheid, pessimisme, depressie en dood is in Tilburg gewoon de hoofdkleur van een centraal plein. Complimenten.

De dodelijke eenvormigheid in de woningen boven de winkels, elke als een exacte kopie van elke andere. Alleen al de gedachte dat hier daadwerkelijk door mensen gewoond wordt is voldoende om ter plekke in huilen uit te barsten.

Een totale stilistische botsing tussen de aan weerszijden van het plein aanwezige gevels. De strakke lijnen van de nieuwbouw staan haaks op de verouderde en verwaarloosde gevels aan de overzijde. Daarbij is het natuurlijk zo dat geen enkel lelijk plein compleet is zonder een V&D.

De monsterachtige MustSee-bioscoop aan de rand van het plein. Deze doet dienst als mastodontische, hoekige, uniforme, kleurloze entree voor een even mastodontisch, hoekig, uniform en kleurloos plein.

Het uitzicht op de fraaie neogotische Heuvelkerk. Dit zorgt voor een contrastwerking die de lelijkheid van het plein alleen maar ten goede komt.

 

Schouwburgplein, Rotterdam:

Het plein is doods. Er gebeurt minder dan niets; de Rotterdammers mijden het en masse. En dat is jammer, want wie zich op het plein begeeft en zijn blik naar beneden richt, zal constateren dat de desoriënterende monotonie van de zigzaggende houten balken, de fabriekshalachtige metalen platen met kleine gaatjes en het speeltuinrubber het waard zijn om in verbijstering aanschouwd te worden.

De lantaarns, o mijn god de lantaarns. Een soort kruising tussen een reusachtige kraanvogel en een robot. In één woord: beangstigend.

De fontein aan de rand van het plein. Wat kan ik zeggen, er komt water uit de grond.

De zes gigantische metalen buizen, die twee aan twee verpakt in een ijzeren frame met gaas ertussen onontkoombaar uit de grond omhoogrijzen. Geen mens die eromheen kan en geen mens die weet wat het is.

De deprimerende gevelpartijen. De geblutste, smerige golfplaten van de Pathé-bioscoop, de grote doodse blokkendoos van de Schouwburg, de oostblokachtige woonflats, het asgrauwe versleten beton van concertzaal De Doelen: alles werkt mee om het plein consistent lelijk te houden. Extra schrijnend is natuurlijk dat juist de gebouwen van de hoge cultuur een niet onverdienstelijk steentje aan de algehele lelijkheid bijdragen.

 

Ik heb mij moeten beperken, dat zult u begrijpen. Beide lijsten kunnen naar believen uitgebreid worden, niet alleen nu maar ook in de toekomst. Daarin schuilt dan ook uw taak, en daarom heeft ook uw collega uit de andere stad precies deze brief gekregen. Want natuurlijk zou ik het zeer op prijs stellen als u het mij laat weten wanneer u meent dat ik uw plein in de lelijkheid tekort doe (u zou de discussie die ik vermeldde misschien wel kunnen beslechten), maar liever nog wil ik u aansporen om eens goed na te denken over hoe u uw plein mogelijk nóg lelijker kunt maken. Laat uw plein geen concurrentie meer dulden! Uitblinken in lelijkheid is ook een kunst, ook de Lelijkheid is als een muze die bezongen moet worden. Er kan altijd nog iets verbeterd worden: waarom nog terrasjes op het Pieter Vreedeplein, waarom niet met de zwarte kwast over het Schouwburgplein? Ik noem maar iets, maar vertrouw er gezien de huidige situatie op dat u vast met betere ideeën zult komen. Ik wens u daar veel inspiratie bij en zie uit naar de resultaten.

 

Met hartelijke groet,

Ralf Pisters

 


 

* Uiteraard hebben beide heren een brief met persoonlijke aanhef ontvangen.