Aan de redactie van De wereld draait door

Geachte mevrouw, heer,
 

 

Onlangs heb ik drie afleveringen van uw programma gezien waarin u aandacht besteedde aan kunst. Te gast waren achtereenvolgens Louis Andriessen (18 november), Eva-Maria Westbroek (25 november) en Fons van Westerloo en Paul Witteman (4 december). Hoewel uw aandacht voor kunst, in dit geval opera en hedendaagse muziek, vanzelfsprekend toe te juichen is, was de gang van zaken in deze uitzendingen niet op alle punten even wenselijk. Vandaar deze brief.
 

Het format van De wereld draait door schrijft een continu hoog tempo voor. Ook voor bijzonder interessante gasten wordt slechts weinig tijd ingeruimd, in muzikale intermezzi wordt flink gesneden en u heeft met Matthijs van Nieuwkerk mogelijk de snelst sprekende Nederlandse televisiepersoonlijkheid in handen. Het is niet mijn bedoeling hierover te klagen, het is nu eenmaal zo en u zult het daar niet mee oneens willen of kunnen zijn.

Kunst, daarentegen, vertrouwt op processen die veel tijd vergen. Een kunstwerk leren kennen en al dan niet waarderen kost inspanning, het is een zaak van intensief observeren, van overwegen en heroverwegen. Wie dus deze twee tegenpolen, snelle televisie en kunst, met elkaar wil combineren staat voor een lastige opgave. U doet uw best maar trapt in alledrie de hierboven genoemde uitzendingen in dezelfde valkuil.

In elk van de genoemde uitzendingen werden één of meerdere fragmenten getoond, voornamelijk uit opera's. Geen enkel van deze fragmenten duurde langer dan 30 seconden en op een enkele uitzondering na werden alle fragmenten getoond zonder daarbij enige context te geven. Het opmerkelijkst was een compilatie van stukken van Andriessen, waarbij in 26 seconden drie stukken de revue passeerden. Het is raadselachtig wat een kijker moet aanvangen met een fragment met hedendaagse gecomponeerde muziek van minder dan tien seconden. Maar los van welke bedoelingen u ook heeft met zo'n fragment, resultaat is dat de kijker op basis ervan een oordeel zal vellen over het gehele kunstwerk. En daardoor biedt u dus geen impressie, maar misleiding. De verleiding om direct een oordeel te vellen is voor de kijker simpelweg te groot -- niet alleen merk ik die neiging bij mezelf, maar erger nog: zelfs uw gasten doen het.

Paul Witteman wist op basis van 21 seconden beeld en geluid een hele productie van Mozarts Così fan tutte te veroordelen. Hetzelfde gebeurde bij een fragment uit Don Giovanni. Hierbij ventileerde hij meningen die door niemand in de kunstwereld worden gedeeld. Natuurlijk ligt dit gevaar altijd op de loer wanneer liefhebbers worden uitgenodigd in plaats van kenners, maar deze situatie werd nog eens extra uitgelokt door het tonen van contextvrije fragmenten. Een situatie waarvan het me niet zou verbazen als u er al een behoorlijk aantal opmerkingen over heeft geïncasseerd.

Andermaal kan men zich afvragen wat de resulterende televisiebeelden de kijker te bieden hebben. De strijd tegen het vermeende elitarisme, die dhr. Van Nieuwkerk steeds weer lijkt te willen voeren, zal met het tonen van onbegrijpelijke want niet toegelichte fragmenten natuurlijk niet gewonnen worden.
 

 

Met vriendelijke groet,
Ralf Pisters